STRATEĠIJA
KULTURALI
REĠJONALI
2022-2027
TRAMUNTANA
Werrej
Ħarsa Ġenerali � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 10
1.
Introduzzjoni � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 14
2.
Ir-Razzjonal Strateġiku għall-Kultura � � � 16
2�1� Il-funzjonijiet legali u l-eżiti strateġiċi � � � � � � � � � � � � � 18
3.
It-Temi Trasversali Ewlenin għall-
Kultura madwar il-Gżejjer Maltin � � � � � � � � � 20
3�1� Il-prijoritajiet komuni għall-kultura madwar
is-sitt reġjuni � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 22
4.
Il-Profil Kulturali
tar-Reġjun Tramuntana � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 23
4�1� Il-Profil � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 23
4�2� L-analiżi SWOT għar-Reġjun Tramuntana � � � � � � � � � � 25
5.
L-Azzjonijiet ta’ Prijorità għal
Żvilupp immexxi mill-Kultura fir-
Reġjun Tramuntana � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 27
6.
Konklużjoni � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 29
7.
Appendiċi � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 30
Programm Operattiv II – Fondi Strutturali u ta’ Investiment Ewropej 2014-2020
“Ninvestu fir-riżorsi umani sabiex noħolqu aktar opportunitajiet
filwaqt li mippromwuvu t-tisħiħ tas-soċjetá”
Proġett parzjalment iffinanzjat mill-Fond Soċjali Ewropew
Rata ta’ ko-finanzjament: 80% Fondi mill-Unjoni Ewropea; 20% Fondi-Nazzjonali
L-Onorevoli Alison Zerafa Civelli
Segretarju Parlamentari għall-Gvern Lokali
Minkejja d-daqs diminuttiv tagħna, Malta għandha ħafna
x’toffri, kemm lir-residenti kif ukoll lill-viżitaturi tagħha. L-irħula
u l-villaġġi tagħna huma verament uniċi għax huma rikki fil-kultura u
l-patrimonju waqt li mdawra bil-Baħar Mediterran. Huwa għalhekk li
l-Kunsilli Reġjonali u Lokali tagħna huma verament konxji mill-importanza
li rridu npoġġu fuq il-protezzjoni u t-trawwim tal-kultura, il-patrimonju
u t-tradizzjonijiet lokali tagħna. Huma dawn flimkien li joħolqu r-ruħ tal-
bliet u l-irħula tagħna, tal-ambjent tagħna, u tal-arċipelagu sħiħ tagħna.
aqt li nżidu fil-valur tal-lokalitajiet
Maltin, irridu nieħdu li nistgħu mill-
għarfien espert tagħna waqt li nelevawh
biex ninkoraġġixxu lill-Kunsilli Lokali tagħna jużaw it-
talenti u l-għarfien tagħhom biex tissaħħaħ l-istorja
lokali, it-tradizzjonijiet u l-użanzi tagħna� B’dan
il-mod, nistgħu nippreservaw x’jagħmilna Maltin u
ngħadduh lill-ġenerazzjonijiet futuri għal snin sħaħ�
Il-Kunsilli Lokali tagħna huma sors kbir ta’ għarfien
reġjonali, u huwa għalhekk li huma parti integrali
tal-Istrateġija Kulturali Nazzjonali� Huwa biss
bil-parteċipazzjoni tagħhom li nistgħu nadattaw
għar-realtajiet ta’ kuljum tas-sitt reġjuni ta’ Malta
biex nintegraw il-komunitajiet, il-knisja, il-kumitati,
l-organizzazzjonijiet, l-artisti, il-kreattivi, il-klabbs
lokali u r-residenti biex flimkien jippromwovu u
jistimulaw il-kultura, it-tradizzjonijiet u l-istorja li
naqsmu flimkien�
Għalhekk, huwa ta’ pjaċir kbir għalija li nħabbar li
l-Ministeru għall-Wirt Nazzjonali, l-Arti u l-Gvern
Lokali qed jinvesti f’Managers Reġjonali fi ħdan il-
Kunsilli Reġjonali tagħna bħala riżorsa umana vitali�
Barra minn hekk, dawn qed jikkollaboraw mill-qrib
mal-Koordinatur Kulturali Reġjonali tal-Kunsill
Malti għall-Arti�
Inħossni ħerqana u eċitata bil-ħsieb li nara attivitajiet
kulturali lokali u inizjattivi ta’ kwalità għolja,
iffaċilitati mill-Kunsilli Lokali tagħna� Fuq kollox,
ninkoraġġixxi lir-residenti u l-komunitajiet tagħna
biex jipparteċipaw u jieħdu l-opportunità biex
jitgħallmu minn dawn l-esperjenzi u jħaddnu t-talent
lokali u l-istorja u l-patrimonju tagħna li jagħmluna
verament Maltin�
Kelmtejn Qabel
L-Onorevoli Owen Bonnici
Ministru għall-Wirt Nazzjonali, l-Arti u l-Gvern Lokali
Il-proġett Provvista ta’ Żvilupp ta’ Strateġija Kulturali u
Implimentazzjoni għall-Kunsilli Lokali u Reġjonali mmexxi mill-Kunsill
Malti għall-Arti f’kollaborazzjoni mad-Diviżjoni tal-Gvern Lokali u l-Assoċjazzjoni
tal-Kunsilli Lokali huwa kisba importanti għall-iżvilupp kulturali f’Malta. Inħossni
kburi ninnota li dan il-proġett twettaq b’suċċess bħala parti mill-proġett Create
2020 b’investiment ta’ miljun ewro mill-Fondi Strutturali u ta’ Investiment
Ewropej 2014 – 2020 fil-ħiliet kulturali u kreattivi fis-settur pubbliku Malti.
-Istrateġiji Kulturali Reġjonali huma pass
ieħor fl-impenn tal-gvern biex jiddiċentralizza
l-attività kulturali u jagħti s-setgħa lil
aktar komunitajiet lokali biex imexxu l-iżvilupp
kulturali� Barra minn hekk, l-istrateġiji jibnu fuq
il-kollaborazzjoni mill-aqwa bejn istituzzjonijiet
fi ħdan il-Ministeru għall-Wirt Nazzjonali, l-Arti u
l-Gvern Lokali, b’kontribuzzjonijiet validi minn esperti
kulturali u mijiet ta’ partijiet ikkonċernati li ħadu
sehem fil-proċess�
Il-kultura hija mandat legali vinkolanti kemm għall-
Kunsilli Lokali kif ukoll għall-Kunsilli Reġjonali, u permezz
tar-riforma riċenti tal-2019, dan ġie msaħħaħ aktar� Dan
kollu ġie mfassal id f’id mal-Kunsilli Lokali u Reġjonali,
kemm il-proċess li wassal għat-twaqqif tal-Istrateġiji
Kulturali Reġjonali, kif ukoll l-għodod li ngħataw
għat-twettiq tagħhom, li huma eżempji tanġibbli ta’
governanza parteċipatorja� Riżultat ta’ dan, issa r-Reġjuni
jistgħu jidentifikaw prijoritajiet kulturali li huma bbażati
fuq l-evidenza u adattati għall-identitajiet kulturali uniċi
fuq livell lokali, reġjonali u nazzjonali�
L-Istrateġiji Kulturali Reġjonali se jiffaċilitaw u jtejbu
l-ġestjoni tar-riżorsi tal-infrastruttura kulturali lokali
u għalhekk se jżidu l-opportunitajiet għall-kultura u
l-kreattività, u jagħmluhom ukoll aktar aċċessibbli�
Jiena kunfidenti li t-taħriġ li ngħata lill-Kunsilli Lokali u
Reġjonali kollha se jappoġġja l-istrutturi amministrattivi
tal-Gvern Lokali biex iwettqu l-Istrateġiji Kulturali
Reġjonali� Il-gvern jibqa’ impenjat li jappoġġja lill-
Kunsilli Reġjonali u l-kollaboraturi tagħhom biex
iwettqu dawn l-istrateġiji għax jemmen bis-sħiħ li
l-kultura hija komponent essenzjali tal-benesseri tal-
komunitajiet tagħna�
Ninkoraġġixxi lill-Kunsilli Reġjonali biex jikkollaboraw
bis-sħiħ mal-Kunsill Malti għall-Arti u jsarrfu dawn
l-istrateġiji f’azzjonijiet tanġibbli, effettivi u sostenibbli
li jħallu impatt pożittiv fuq il-Kunsilli Lokali, l-NGOs,
il-prattikanti kreattivi u l-partijiet ikkonċernati oħra
li huma involuti fis-setturi kulturali u kreattivi� Il-ġid
tal-wirt kulturali, id-diversità tal-komunitajiet tagħna u
t-talent eċċezzjonali tal-poplu tagħna huma assi għas-
sostenibbiltà tar-reġjuni tagħna� Flimkien, nistgħu
nassiguraw li l-iżvilupp tat-talent u tal-udjenza, u
l-innovazzjoni tal-patrimonju, stabbiliti bħala t-tliet
temi trasversali ta’ dawn l-istrateġiji, se jwasslu għal
aktar żvilupp kulturali kollaborattiv u mmexxi mill-
komunità f’Malta u Għawdex�
Il-Kunsill Malti għall-Arti
Strateġija Kulturali Reġjonali - Tramuntana
Natalino Attard,
Direttur Ġenerali għall-Gvern Lokali
Wara l-aħħar proċess tar-Riforma tal-Gvern Lokali, u l-emendi
tal-leġiżlazzjoni tal-Gvern Lokali, il-Kunsilli Reġjonali ssaħħitilhom
il-bażi legali tagħhom u ngħataw aktar responsabbiltajiet importanti,
fosthom l-inklużjoni ta’ sett ta’ funzjonijiet definiti fl-Att dwar il-Gvern
Lokali. Il-kultura hija stabbilita f’dan il-mandat legali ġdid li jagħti s-setgħa
lill-Kunsilli Reġjonali biex ikunu strumentali fl-iżvilupp kulturali reġjonali.
-Istrateġiji Kulturali Reġjonali huma maħsuba
li jħallu impatt pożittiv fuq l-inizjattivi kulturali
mmexxija mill-komunità u l-programmi li
jindirizzaw għanijiet amibizzjużi biex jippermettu liċ-
ċittadini kollha li jgħixu Malta u Għawdex jipparteċipaw
b’mod attiv fil-kultura� Waqt li nissalvagwardjaw u
nippromwovu l-patrimonju kulturali rikk tagħna,
għandna nassiguraw ukoll li l-espressjoni kreattiva hija
ffaċilitata u ċċelebrata madwar il-komunitajiet diversi�
Dawn l-istrateġiji se jservu bħala qafas għall-Kunsilli
Reġjonali biex jikkollaboraw mal-Kunsill Malti
għall-Arti u jimplimentaw pjan ambizzjuż li jsaħħaħ
programmi eżistenti u joħloq inizjattivi ġodda�
L-istrateġiji jfittxu wkoll li jtejbu l-koordinazzjoni
bejn Kunsilli Lokali differenti għal inizjattivi
kulturali u jiffaċilitaw il-ħolqien ta’ opportunitajiet
għal kollaborazzjonijiet ġodda ma’ artisti, NGOs,
istituzzjonijiet kulturali u partijiet ikkonċernati oħra�
Nifraħ lill-Kunsilli Reġjonali għall-impenn tagħhom
biex jiżviluppaw dawn l-istrateġiji kulturali u
nirringrazzja lill-Kunsill Malti għall-Arti talli beda
dan il-proċess magħna� Aħna nibqgħu impenjati li
nappoġġjaw it-twettiq tal-Istrateġiji Kulturali Reġjonali
permezz ta’ mezzi varji, imma wkoll permezz tal-
Iskema għal Attivitajiet Kulturali eżistenti u riżorsi
oħra li se jiġu allokati mill-gvern fis-snin li ġejjin�
Albert Marshall,
Ċermen Eżekuttiv, Kunsill Malti għall-Arti
Għall-Kunsill Malti għall-Arti (KMA), dan il-proċess ta’ tmexxija
ta’ proġett lejn l-iżvilupp tal-Istrateġiji Kulturali Reġjonali kien
wieħed intwittiv, u dan filwaqt li kien hemm kollaborazzjoni u għalhekk
skambju ta’ għarfien mar-rappreżentanti tal-gvern reġjonali u lokali, diversi
organizzazzjonijiet, prattikanti kreattivi u partijiet ikkonċernati oħra.
an jirrifletti approċċ parteċipatorju għat-
twettiq ta’ politika kif ukoll enfasi strateġika
fuq il-komunitajiet diversi li jsawru
l-ekoloġija kulturali u kreattiva ta’ Malta� Il-viżjoni
u l-istrateġija tal-KMA se jibqgħu iffukati bis-sħiħ
fuq it-twettiq tal-Istrateġiji Kulturali Reġjonali,
waqt li jsostnu l-importanza tagħhom permezz
tal-integrazzjoni ta’ għanijiet strateġiċi relatati
speċifikament skont l-Istrateġija 2025 tal-KMA
li tnediet reċentament� Il-proċess konsultattiv, li
informa kemm lill-istrateġija msemmija kif ukoll
lill-Istrateġiji Kulturali Reġjonali, kien strumentali
fil-mod li l-Kunsill fittex jillokalizza l-prijoritajiet
stabbiliti fil-Politika Kulturali Nazzjonali� Din il-
politika hija bbażata fuq il-prinċipji tal-Konvenzjoni
dwar il-Protezzjoni u l-Promozzjoni tad-Diversità tal-
Espressjonijiet Kulturali tal-UNESCO tal-2005�
Il-kultura għandha rwol ċentrali fil-bini ta’
komunitajiet aktar b’saħħithom, sani u koeżivi,
waqt li tibqa’ integrali għas-soċjetajiet urbani u
rurali u katalista għall-iżvilupp sostenibbli� Dan
rifless f’numru ta’ Għanijiet ta’ Żvilupp Sostenibbli
bħall-Għan 11, li jirreferi direttament għall-ħolqien
ta’ spazji pubbliċi inklussivi u l-protezzjoni tal-wirt
u l-prattiki kulturali� Huwa fi ħdan dan il-kuntest
li l-KMA stinka lejn it-tfassil ta’ dawn l-Istrateġiji
Kulturali Reġjonali u ħa l-approċċ strateġiku ġenerali
li jappoġġja lis-setturi kulturali u kreattivi fuq livell
lokali u reġjonali�
L-iskambju komunitarju u kulturali huwa wieħed
mill-pilastri ewlenin li l-KMA kien qed jappoġġja u
jiffaċilita permezz ta’ diversi inizjattivi strateġiċi u ta’
finanzjament� Ix-xogħol huwa kontinwament għaddej
biex joħloq possibbiltajiet għal spazji kulturali lokali
biex iservu bħala postijiet ta’ skambju kulturali�
Permezz tat-tnedija ta’ dawn l-istrateġiji qed jiġi
rikonoxxut il-bżonn li jsir aktar biex titrawwem
il-bażi ta’ assi kulturali distinti u diversi ta’ kull
reġjun f’Malta�
Fis-snin li ġejjin, l-KMA għandu l-intenzjoni li
jiżviluppa u jinvesti aktar f’dawn l-oqsma strateġiċi,
flimkien ma’ oħrajn bħall-intraprenditorija, ir-riċerka,
l-internazzjonalizzazzjoni, l-edukazzjoni u l-iżvilupp
kulturali� It-trikkib ma’ setturi oħra bħal dawk tas-
saħħa, l-ambjent u l-aspetti soċjali se jingħata aktar
prominenza fi tweġiba għal urġenzi internazzjonali�
Wieħed għandu jirrikonoxxi li fehim sottili tal-assi
kulturali lokali huwa kruċjali biex l-KMA jirnexxilu
jilħaq u jesplora territorju ġdid� Fid-dawl ta’ dan,
wieħed jitħeġġeġ li jara dawn l-istrateġiji jissarrfu
f’azzjoni flimkien mar-realizzazzjoni tal-għan
strateġiku tal-KMA li jappoġġja l-benesseri kulturali
tar-reġjuni Maltin fis-snin li ġejjin�
Il-Kunsill Malti għall-Arti
Strateġija Kulturali Reġjonali - Tramuntana
Clifford Galea,
President, Kunsill Reġjonali Tramuntana
Isma’, Oħloq, Imraħ – dawn huma l-prinċipji li jsejsu l-viżjoni
strateġika għas-snin li ġejjin tal-Kunsill Malti għall-Arti. Madankollu,
bħala Reġjun Tramuntana, ilna żmien mhux ħażin li ħadna dan l-approċċ.
-irħula tagħna huma kburin bl-identità lokali
qawwija tagħhom, li għandha għeruqha fl-
istorja ta’ Malta� Waqt li ħerqana għall-futur,
bħala Reġjun Tramuntana impenjati biex naħdmu
aktar qatigħ biex niddefinixxu, infasslu u nifhmu
l-identità tagħna, nikkomunikawha u nrawmu s-sens
ta’ appartenenza tagħna�
Biex nilħqu dan, irridu nsegwu strateġija robusta
li tħejjina biex niksbu suċċess fit-twettiq ta’ bidla
reali, li tispira lir-residenti tagħna u tinvolvihom
f’esperjenzi kulturali� Għalhekk, il-kokreazzjoni tal-
Istrateġija Kulturali Reġjonali mhix tragward faċli�
Is-suċċess tagħna f’dan jiddependi minna li nifhmu
x’jiddefinixxi r-reġjun tagħna, x’inhuma l-valuri
u l-għanijiet marbuta miegħu, kif ukoll x’inhuma
ħsibijietna, l-imġibiet u l-istandards tagħna�
Il-kultura hija parti kruċjali tal-identità tagħna�
Mingħajr il-kultura, ma jkollniex ruħ, u huwa għalhekk
li diġà ħadna miżuri biex insaħħu l-opportunitajiet
artistiċi u kulturali tagħna� Fit-tramuntana, iż-żewġ
pilastri ewlenin fl-irħula tagħna huma l-każini tal-
banda u l-organizzazzjonijiet tal-kmamar tan-nar, bit-
tnejn li huma elementi vitali fit-twessigħ ta’ kemm
titwassal il-kultura fost il-komunitajiet�
Magħqudin taħt il-bandiera tagħna, li hija
l-aktar simbolu rikonoxxut fir-reġjun, qed naraw
entużjażmu mqajjem mill-ġdid u eċitament madwar
il-komunitajiet lokali tagħna għall-identità u
l-opportunitajiet ġodda li qed jinħolqu� Flimkien, se
niffjorixxu bħala r-Reġjun Tramuntana, u se nkomplu
nsaħħu l-passjoni tagħna fl-impenn tagħna għat-
twettiq tal-Istrateġija Kulturali tagħna �
Mary Ann Cauchi,
Direttur Fondi u Strateġija, Kunsill Malti għall-Arti
L-iżvilupp kulturali reġjonali u lokali huwa prijorità ewlenija
tal-Kunsill Malti għall-Arti biex jinċentivizza u jtejjeb aktar il-
valorizzazzjoni ta’ forom distinti ta’ espressjoni kulturali u kreattiva.
s-sitt Strateġiji Kulturali Reġjonali jiġbru trikkib
sostanzjali u objettivi strateġiċi distinti u
jipprovdu qafas rikonoxxut għall-kollaboraturi,
fosthom l-KMA, biex isostni u jiffaċilita dawn
ir-relazzjonijiet� Dawn jippermettu wkoll biex
jipprijoritizzaw u jistimulaw aktar il-vitalità kulturali
u kreattiva tar-reġjuni u l-lokalitajiet ta’ Malta, li
jinkludu fost oħrajn il-komunitajiet, il-prattiki, ir-
riżorsi u l-infrastruttura tagħhom�
Matul is-snin li ġejjin, l-KMA huwa impenjat biex
jappoġġja u jinvolvi ruħu mal-Kunsilli Reġjonali
permezz ta’ kollaborazzjonijiet mal-Kunsilli Lokali,
l-organizzazzjonijiet, il-prattikanti kreattivi u partijiet
ikkonċernati oħra, biex l-inizjattivi jitmexxew
mill-komunitajiet� Permezz ta’ direzzjoni, faċiltar u
appoġġ strateġiku, l-impenn tal-KMA huwa rifless
f’aktar effiċjenza, aktar riżorsi u l-aħjar użu possibbli
tagħhom, u l-mobilizzazzjoni tal-proċessi biex jiġu
vvalorizzati aktar l-importanza tal-arti u l-kultura
fil-ħajja ta’ kuljum ta’ kulħadd� Il-kollaboraturi
involuti f’dan il-proċess huma impenjati jrawmu,
jipproteġu u jippromwovu d-diversità tal-espressjoni
kulturali, iżidu l-aċċessibbiltà u jinċentivizzaw il-
parteċipazzjoni attiva�
Diġà sar xogħol sinifikanti biex jitqiegħdu
l-pedamenti fl-aħħar stadji qabel it-tnedija u
sussegwentement it-twettiq tagħhom� Fost oħrajn,
dawn jinkludu it-twaqqif ta’ rwoli definiti b’mod
wiesa’ u strutturi biex jiffaċilitaw il-fehim tas-sisien
meħtieġa biex isostnu approċċ parteċipattiv� Wara
l-ħidma bla waqfien fil-ħolqien ta’ dawn l-istrateġiji,
proċess kontinwu ta’ familjarizzazzjoni intensiva
ppermetta lill-KMA jasal għal diversi objettivi
strateġiċi generiċi� Dawn huwa primarjament relatati
mat-tiswir tal-għarfien, ir-riċerka, it-titjib tal-
infrastruttura kulturali, l-iffaċilitar tal-ipprogrammar
u l-governanza kulturali lokali u reġjonali, u
l-iżvilupp ta’ strutturi ta’ evalwazzjoni u monitoraġġ
kontinwu� Inizjattivi relatati ma’ ħolqien ta’ spazji,
innovazzjoni soċjali, il-kwalità tal-ambjent u d-disinn
urban kreattiv se jkunu ta’ prijorità u inċentivizzati�
Bl-istess mod, wieħed jista’ jiġbed l-attenzjoni
biex jeleva l-assi tal-komunità u l-infrastruttura
kulturali; jivviżwalizza possibbiltajiet ġodda għal
spazji; jgħaqqad komunitajiet; u joħloq u jsaħħaħ
opportunitajiet għal sħubijiet�
It-twettiq ta’ dawn l-istrateġiji huwa dipendenti
għalkollox mir-rieda u l-motivazzjoni tal-partijiet
ikkonċernati kollha li jaħdmu id f’id, jifhmu
prijoritajiet u objettivi differenti, jikkollaboraw u
jiġu appoġġjati� Il-ħolqien ta’ sitt strateġiji uniċi
huwa pass importanti fir-realizzazzjoni li kull
reġjun huwa distint u differenti u li l-proċessi
inizjali ta’ familjarizzazzjoni huma kruċjali biex
jiġu mifhuma l-uniċità tal-komunitajiet, u l-isfidi u
r-riżorsi tagħhom� It-triq li qed tinfetaħ quddiemna
daqskemm hija eċitanti hija ta’ sfida, imma l-KMA
se jistinka biex ikompli jisma’, jifhem u jikkollabora
biex isaħħaħ il-pożizzjoni tal-arti u l-kultura fi ħdan
il-komunitajiet u l-postijiet�
Il-Kunsill Malti għall-Arti
Strateġija Kulturali Reġjonali - Tramuntana
Daqs tar-Reġjun
82.07km2 (26%)
320km2 (Nazzjonali)
Rata ta' Tkabbir Annwali
Komposta tal-Popolazzjoni (CAGR)
2.60%
Lokalitajiet b'Bidliet
Sinifikanti
San Pawl il-Baħar 6.5%
Il-Mellieħa 3%
Popolazzjoni
87,370 (2008) — 118,588 (2020)
410,926 (Nazzjonali, 2008) 516,100 (Nazzjonali, 2020)
Ħarsa Ġenerali
Numru ta' Kunsilli Lokali
bi ftehim ta' ġemellaġġ
Teatri
Libreriji lokali
Elementi fl-inventarju tal-wirt kulturali
Elenki tal-Awtorità tal-Ippjanar
Organizzazzjoniijiet Volontarji
Kulturali reġistrati fir-reġjun
Organizzazzjoniijiet Volontarji
reġistrati fir-reġjun
Libreriji Reġjonali
Libreriji Reġjonali: 1
|
Post: Il-Mosta
Self ta' Kotba: 132,002
1,031,868 (Nazzjonali, 2019)
Riżorsi Kulturali
357
1,857 (Nazzjonali)
68
473 (Nazzjonali)
441
3,080 (Nazzjonali)
126
2,319 (Nazzjonali)
50 (Nazzjonali)
12
61 (Nazzjonali)
55 (Nazzjonali)
11
10
Il-Kunsill Malti għall-Arti
Strateġija Kulturali Reġjonali - Tramuntana
Qatt ma pparteċipaw u mhux interessati
Qatt ma pparteċipaw imma interessati
Aktar minn tliet snin ilu
Bejn sena u tliet snin ilu
Fl-aħħar 12-il xahar
% tal-popolazzjoni fir-reġjun
involuta b'mod attiv fil-festeġġamenti tal-Kunsilli Lokali
37.2
40.6
16.2
49
36
23.3
33.9
40.1
32.8 (Ntl.)
34.8 (Ntl.)
14.8 (Ntl.)
42 (Ntl.)
31.9 (Ntl.)
21.1 (Ntl.)
31.7 (Ntl.)
37.5 (Ntl.)
71.1
48.5
24.9
15
30.1
69.9 (Ntl.)
54.7 (Ntl.)
35.2 (Ntl.)
19.7 (Ntl.)
34.4 (Ntl.)
Spettaklu teatrali live
Kunċert / Spettaklu ta' mużika live
Spettaklu ta' żfin
Ċinema / spettakli artistiċi oħra
Arti viżiva u artiġjanat
Librerija/arkivji
Mużew
Sit storiku
Festi tal-parroċċa
Purċissjonijiet tal-Ġimgħa l-Kbira
u Drammi tal-Passjoni
Il-Karnival
Festi pubbliċi
Festivals tal-Kunsilli
Lokali
% tal-popolazzjoni fir-reġjun li tattendi
Parteċipazzjoni Kulturali
80.9
87 (Nazzjonali)
13
7.1 (Nazzjonali)
2.8
1.9 (Nazzjonali)
0.8
1.7 (Nazzjonali)
2.5
2.4 (Nazzjonali)
Attivitajiet tal-Kunsilli Lokali
fir-reġjun (2018)
30
Korsijiet offruti
127 (Nazzjonali)
€139,865
Nefqa totali fuq avvenimenti kulturali
minn baġit tal-Kunsilli Lokali
€1,072,078 (Nazzjonali)
€33,194
Dħul totali minn għotjiet u
sponsorships €440,408 (Nazzjonali)
12
Proġetti ta'
restawr
37 (Nazzjonali)
67%
Kollaborazzjonijiet
mal-NGOs lokali
54.10%
(Nazzjonali)
21
Avveniment
annwali
142 (Nazzjonali)
Li jsiru aktar
minn darba
7 (Nazzjonali)
Ta' darba
28 (Nazzjonali)
29
Avvenimenti
kulturali
177 (Nazzjonali)
13
12
Il-Kunsill Malti għall-Arti
Strateġija Kulturali Reġjonali - Tramuntana
1.
Introduzzjoni
L-istrateġija kulturali għar-Reġjun Tramuntana tiġbor it-temi kulturali u
l-prijoritajiet l-aktar importanti għar-reġjun mill-2022 ’il quddiem. Din l-istrateġija
kulturali, l-ewwel waħda għar-reġjun, kienet żviluppata mill-Kunsill Reġjonali, il-
Kunsilli Lokali, l-organizzazzjonijiet kulturali nongovernattivi, l-Organizzazzjonijiet
Kulturali Pubbliċi, il-prattikanti kulturali u r-residenti tal-lokalitajiet. Ir-Reġjun
Tramuntana jinkludi dawn il-lokalitajiet: il-Mellieħa, l-Imġarr, il-Mosta,
in-Naxxar, San Pawl il-Baħar, Ħ’Attard, Ħal Balzan, San Ġwann u l-Imtarfa.
l-proġett Provvista ta’ Żvilupp u
Implimentazzjoni ta’ Strateġija Kulturali
għall-Kunsilli Lokali u Reġjonali huwa mmexxi
mill-Kunsill Malti għall-Arti f’kollaborazzjoni
mad-Diviżjoni tal-Gvern Lokali u l-Assoċjazzjoni
Kunsilli Lokali Malta� Dan jifforma parti mill-proġett
ESF�04�079 bl-isem Create 2020: Ninvestu fil-ħiliet
ta’ kapaċità kulturali u kreattivi fis-settur pubbliku
ta’ Malta finanzjat mill-Fond Soċjali Ewropew
Programm Operazzjonali II – Il-fondi strutturali u
ta’ investiment Ewropej 2014 – 2020 Ninvestu fir-
riżorsi umani sabiex noħolqu aktar opportunitajiet
filwaqt li nippromwovu t-tisħiħ tas-soċjetà� Ir-rata
ta’ konfinanzjament ta’ dan il-proġett hija 80% fondi
tal-UE u 20% fondi nazzjonali�
Din l-istrateġija:
→ Tesplora u tkejjel il-bażi tal-assi għall-kultura fir-
Reġjun Tramuntana�
→ Tipprovdi sommarju tal-assi kulturali ewlenin
tar-reġjun, tal-irwol distintiv li għandha l-kultura,
tanalizza n-nuqqasijiet, u tirrakkomanda bini u
tisħiħ ta’ kapaċitajiet biex il-kultura tieħu rwol
ewlieni fl-iżvilupp tar-reġjun�
→ Tressaq każ strateġiku għall-kultura – bħala
ingredjent vitali għas-soċjetà ċivili, għal tkabbir
inklussiv, u approċċi sostenibbli għall-komunità
u l-lokalità�
→ Tipprovdi opportunitajiet għall-kollaborazzjoni u
punt ta’ riferiment mar-reġjuni madwar l-Ewropa
– biex ir-reġjun jista’ jkun kemm pijunier kif ukoll
imsieħeb ta’ żvilupp immexxi mill-kultura bl-
aħjar prattika�
Ir-riċerka li hija l-pedament ta’ din l-istrateġija
involviet konsultazzjoni kwalitattiva estensiva
biex tfassal u tifhem l-assi kulturali tar-reġjun�
Dan inkluda analiżi dokumentattiva tal-assi
kulturali, stħarriġ, u perjodu ta’ diskussjoni kritika
u konsultazzjoni li pprovdew sett ta’ perspettivi
friski fuq l-irwol li tista’ tieħu l-kultura fit-tiswir tar-
reġjuni tal-Gżejjer Maltin� L-istrateġija tirrikonoxxi
l-kontribuzzjoni ta’ valur li l-kultura diġà tagħti
lir-reġjuni differenti, imma tenfasizza l-potenzjal
f’impenn u żvilupp usa’ li jistgħu jipprovdu futur aħjar
għal kulħadd�
L-għan ġenerali ta’ din l-istrateġija huwa li jagħmel
is-sitt reġjuni tal-Gżejjer Maltin aktar dinamiċi,
aktar miftuħa, aktar distinti, postijiet aktar pjaċevoli
biex tkun fihom, juża l-poter tal-kultura biex jibni
komunitajiet aktar b’saħħithom, aktar sani u aktar
koeżivi, li jiddiversifika u jsaħħaħ l-ekonomija,
jagħti ħajja mill-ġdid lill-patrimonju Malti u jgħin
jindirizza l-isfidi soċjali u ekonomiċi li l-Gżejjer
Maltin jiffaċċaw� Għall-għanijiet ta’ din l-istrateġija,
il-kultura hija definita fl-aktar sens usa' b’mod li
tħaddan l-identitajiet u l-komunitajiet tagħna, il-
wirt kulturali tagħna, il-mużewijiet, is-swali lokali
tal-mużika, it-teatri, il-libreriji, il-festivals, il-festi,
l-avvenimenti u l-prattikanti kulturali – l-artisti, il-
makers, il-performers, il-mużiċisti, il-kittieba u dawk
kollha fil-firxa wiesgħa ta’ talenti kreattivi�
Biex tgħin tieħu kemm tista’ mill-valur u l-influwenza
tal-kultura madwar Malta u Għawdex u biex tiżgura
li l-poter tal-kultura huwa utilizzat biex jindirizza
l-isfidi soċjali u ekonomiċi reġjonali, din l-istrateġija
għandha l-għan li:
→ Trawwem għarfien aħjar tal-irwol u l-valur tal-
kultura, li tibni fuq punti eżistenti b’saħħithom u
tippromwovi wħud emerġenti�
→ Tippromwovi investiment kulturali ekwu biex
kulħadd jibbenefika minnu u jaċċessa l-kultura,
irrispettivament mill-età, il-ġeneru, l-etniċità u
elementi oħra ta’ diversità�
→ Tixpruna tiġdid tal-assi tal-wirt kulturali – kemm
dawk mibnija kif ukoll dawk “intanġibbli” – li
jinkludu l-knejjes, il-każini tal-baned, il-festi
u l-festivals�
→ Tinvesti f’komunitajiet aktar impenjati, aktar
attivi, aktar b’saħħithom, u aktar kuntenti fejn
il-parteċipazzjoni attiva tal-kbar u ż-żgħar
f’attivitajiet kulturali diversi tkun in-norma�
→ Tippromwovi u tappoġġja kultura ta’
għajxien b’saħħtu u l-benesseri fi ħdan il-
komunitajiet tagħna�
→ Tiffaċilita t-tkabbir professjonali u
s-sostenibbiltà tal-artisti, in-negozji kreattivi u
l-organizzazzjonijiet li jikbru b’mod li jilħqu udjenzi
u swieq ġodda u akbar, u li taċċessa talent aktar
divers u rappreżentattiv tar-reġjun�
→ Taċċessa talent aktar divers u
rappreżentattiv tar-reġjun�
→ Issaħħaħ l-ekonomija kulturali biex iżżid il-valur
fuq l-ekonomija ġenerali billi tikkontribwixxi lejn
l-industriji kreattivi, it-turiżmu, is-settur diġitali
u x-xjenza�
→ Ittejjeb l-identità u l-esperjenza reġjonali,
tagħmilhom aktar dinamiċi, distinti u postijiet
pjaċevoli biex tkun fihom�
Żeffiena Folkloristiċi. L-Imġarr. Ritratt ta’ George Abdilla
15
14
Il-Kunsill Malti għall-Arti
Strateġija Kulturali Reġjonali - Tramuntana
Festa Baned. Il-Mellieħa, 2021. Ritratt ta’ George Abdilla
2.
Ir-Razzjonal Strateġiku għall-Kultura
1
Convention for the Protection and Promotion of a Diversity of Cultural Expressions (UNESCO, 2005)� Ara t-test sħiħ: https://en�unesco�
org/creativity/convention�
2
A New Narrative for Europe - The EESC resolution on the Conference on the Future of Europe (Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew,
2021)� Ara t-test sħiħ: https://www�eesc�europa�eu/en/our-work/publications-other-work/publications/new-narrative-europe-eesc-
resolution-conference-future-europe
Il-UNESCO (2005)1 targumenta li t-tqegħid tal-kultura fil-qalba
tal-istrateġiji tagħna huwa kemm l-azzjoni li tippermetti żvilupp
sostenibbli kif ukoll mezz b’saħħtu li jixpruna l-kisba tagħha.
Il-UNESCO tafferma li:
→ Il-kultura, li tinkludi b’mod sħiħ il-patrimonju
(tanġibbli u intanġibbli) u l-industriji kreattivi,
għandha rwol kritiku fis-soċjetajiet urbani u rurali u
hija integrali għall-identità tagħhom waqt li ssejjes
id-dinamiżmu tagħhom�
→ L-industriji kulturali u kreattivi jistgħu jkunu
katalisti vitali għall-iżvilupp u t-tiġdid għax
jipprovdu aċċess għax-xogħol, jintroduċu enerġija
kontemporanja, itejbu l-identità ta’ soċjetà u jgħinu
joħolqu postijiet aktar attraenti fejn tgħix, taħdem,
tinvesti u żżur�
→ Politika urbana u kulturali msejsa fuq il-patrimonju
tikkontribwixxi wkoll għall-mitigazzjoni u
l-adattament fil-bidla fil-klima, minħabba li
l-konservazzjoni tal-istruttura eżistenti (mibnija
fuq tekniċi tradizzjonali, materja u ħiliet lokali)
tirrispetta aktar l-ambjent mit-tkissir u l-bini mill-
ġdid tagħha�
Bl-istess mod, il-Kummissjoni Ewropea2 tistabbilixxi
l-irwol essenzjali li l-kultura għandha fl-iżvilupp
lokali, partikolarment fit-tnaqqis ta’ distakk fl-
opportunitajiet bejn partijiet differenti tal-Ewropa�
L-Unjoni Ewropea hija:
fundamentalment proġett politiku u kulturali msejjes
fuq valuri umanisti b’saħħithom. Il-fatt hu li n-nisġa tal-
istorja Ewropea, id-diversità rikka tal-kultura Ewropea
u r-riservi ta’ kreattività Ewropea huma wħud mill-aktar
karti importanti li nżommu f’idejna meta niġu għall-bini
ta’ futur Ewropew sinjur. Huwa b’ideat ġodda, kunċetti
ġodda u proġetti ġodda li nistgħu nqumu għall-okkażjoni
biex nagħmlu l-futur tagħna realtà. U huwa għalhekk li
l-Kummissjoni Ewropea tiddefendi Ewropa li tinvesti fil-
kultura, fl-edukazzjoni, fir-riċerka u fl-innovazzjoni. Dawn
huma investimenti fit-tkabbir, impjiegi u koeżjoni soċjali
tal-ġejjieni.
A New Narrative for Europe (KESE, 2013)
Kull reġjun tal-Gżejjer Maltin għandu bażi ta’ assi
kulturali distintiva u diversa� Ir-reġjuni kollha
għandhom xenarju b’saħħtu ta’ wirt kulturali, ħafna
drabi konċettwalizzat f’termini ta’ binjiet storiċi,
festi, każini tal-baned u approċċi tradizzjonali
għall-mużika, is-snajja’, l-agrikoltura u l-kċina� Dawn
il-kulturi huma ħafna drabi marbuta ma’ postijiet
speċifiċi – villaġġi, irħula, saħansitra ma’ nħawi�
Permezz tal-bażi tat-talenti tal-poplu, l-enerġija
tal-komunitajiet u permezz ta’ perspettivi friski li
popolazzjoni dejjem aktar diversa ġġib magħha,
kull reġjun għandu xenarju kulturali affaxxinanti
u f’xi każijiet kontemporanjament dinamiku� Issa
l-opportunità hija li nirrikonoxxu u niċċelebraw dawn
l-assi kulturali, li nkunu onesti u miftuħa fuq id-
distakki u l-isfidi li għandna, u li niżviluppaw proċess
strateġiku li fih il-kultura jista’ jkollha rwol ewlieni
fil-futur soċjali, ekonomiku, u ambjentali tar-reġjuni
tal-Gżejjer Maltin�
17
Il-Kunsill Malti għall-Arti
16
Strateġija Kulturali Reġjonali - Tramuntana
2.1.
Il-funzjonijiet legali u l-eżiti strateġiċi
Din l-istrateġija tirrifletti l-funzjonijiet tal-Kunsilli Reġjonali kif
deskritt fl-Att dwar il-Gvern Lokali (ATT Nru XIV tal-2019).
Il-funzjoni legali
L-eżitu ġenerali fil-qasam tal-kultura
identifikat fl-istrateġija
L-aspett soċjali, li jinkludi riċerka u evalwazzjoni tal-impatt soċjali.
Dan ir-rapport għandu jinkiteb fl-ewwel sena ta’ kull leġiżlatura.
Din l-istrateġija hija bbażata fuq l-evidenza miġbura mir-
riċerka estensiva kwalitattiva u kwantitattiva li saret
bħala parti mill-proċess� Il-monitoraġġ u l-evalwazzjoni
huma integrati bħala eżitu tal-istrateġija�
L-għoti ta’ għajnuna lill-Kunsilli Lokali fi ħdan ir-
reġjun, liema għajnuna tinkludi l-provvista ta’ servizzi
professjonali li għandhom x'jaqsmu mas-is-setturi
ambjentali, soċjali, kulturali, turistiċi u l-informatika.
Għajnuna mir-reġjun fil-qasam tal-kultura hija mniżżla fir-
riżultati tanġibbli tal-istrateġija, li tipprijoritizza l-irwol
tar-reġjun bħala faċilitatur tal-iżvilupp kulturali�
L-għoti ta’ għajnuna lill-Kunsilli Lokali fi ħdan ir-reġjun biex
tgħinhom jibbenefikaw minn fondi tal-Unjoni Ewropea u jmexxu
b’suċċess programmi li huma ffinanzjati mill-Unjoni Ewropea.
L-għanijiet imressqa f’dan id-dokument jistgħu jservu bħala
bażi strateġika għall-identifikazzjoni tal-proġetti kulturali li
jistgħu jiġu kofinanzjati mill-programmi tal-Unjoni Ewropea�
Il-koordinazzjoni ma’ Kunsilli Lokali f’attivitajiet u inizjattivi
sportivi u fiżiċi, inkluż dawk li għandhom x'jaqsmu mal-benesseri.
Il-kultura bħala inċentiv għall-attività fiżika u l-benesseri taċ-
ċittadini ġiet integrata fl-istrateġija bħala riżultat tanġibbli�
Il-koordinazzjoni ma’ ministeri, dipartimenti u entitajiet
governattivi li jiffaċilitaw ix-xogħol tal-Kunsilli Lokali.
L-istrateġija ssejjaħ għal kollaborazzjoni mill-qrib bejn il-
ministeru responsabbli mill-kultura, il-Kunsill Malti għall-Arti u
l-Organizzazzjonijiet Kulturali Pubbliċi sabiex tiżgura suċċess�
Li jagħtu opinjoni rigward il-Pjan Lokali li se tkun
mehmuża mar-rapport imressaq lill-Kamra.
Is-sostennibbiltà urbana u rurali permezz tal-kultura u
l-protezzjoni tal-patrimonju kulturali huma identifikati bħala
komponenti strateġiċi ewlenin li jimpattaw il-Pjanijiet Lokali�
Il-preparazzjoni ta’ Pjan ta’ Ħidma annwali li jidentifika ir-
riżorsi finanzjarji u umani li r-reġjun għandu bżonn.
It-twettiq tal-istrateġija hija mehmuża mal-Pjanijiet ta’ Azzjoni
annwali mwettqa mir-reġjun u l-Kunsilli Lokali fi ħdan ir-reġjun�
2.1.1. L-irwol tal-Kunsilli Reġjonali u Lokali
L-istrateġija tikkunsidra l-obbligu legali tal-Kunsilli
Reġjonali li jipprovdu lill-Kunsilli Lokali b’għajnuna
biex jindirizzaw il-funzjonijiet kulturali tagħhom kif
deskritt fl-Att dwar il-Gvern Lokali, jiġifieri li:
→ Jipprovdu għat-twaqqif, iż-żamma u
l-manutenzjoni taċ-ċentri kulturali�
→ Jamministraw libreriji lokali bħala parti minn
skema nazzjonali u jassiguraw li huma aċċessibbli
kemm jista’ jkun għal kulħadd�
→ Jissalvagwardjaw l-identità lokali u jieħdu l-miżuri
neċessarji biex jissalvagwardjaw il-patrimonju
storiku u kulturali, it-tradizzjonijiet u l-folklor�
→ Jestendu l-għajnuna lill-artisti fil-lokalità tagħhom
biex jgħinuhom jiżviluppaw it-talenti tagħhom�
→ Jorganizzaw attivitajiet kulturali li jippromwovu
l-lokalità b’kwalunkwe mod possibbli�
→ Jippromwovu l-kunċett ta’ tagħlim matul il-ħajja
mar-residenti kollha, partikolarment mal-adulti u
l-anzjani, billi jipprovdu opportunitajiet ta’ tagħlim
matul il-ħajja fil-lokalità�
Waqt li l-benesseri, is-sostennibbiltà u
d-deċentralizzazzjoni ġew aktar viżibbli fil-Politika
Kulturali Nazzjonali (PKN) 2021 (Ministeru għall-
Wirt Nazzjonali, l-Arti u Gvern Lokali, 2021), l-irwol
ta’ tmexxija tal-Kunsilli Reġjonali u Lokali f’dan il-
proċess se jsir saħansitra aktar importanti�
Il-PKN 2021 tiddikjara li l-mandat kulturali tal-Kunsilli
Reġjonali u Lokali se jitwessa’ biex jinkludi tmexxija
mtejba tar-riżorsi għall-infrastruttura kulturali
lokali u l-wirt kulturali u inizjattivi għal innovazzjoni
kulturali u impenn fi ħdan il-komunità (Ministeru
għall-Wirt Nazzjonali, l-Arti u Gvern Lokali, 2021)�
Il-PKN tirrikonoxxi l-bżonn li timplimenta Strateġiji
Kulturali Reġjonali permezz ta’ introduzzjoni
ta’ proċeduri amministrattivi koerenti għall-
ġestjoni u l-koġestjoni ta’ avvenimenti kulturali u
programmi edukattivi� Dawn jinkludu programmi ta’
tagħlim matul il-ħajja li jirriflettu l-bżonnijiet tal-
komunità, li jikkunsidraw il-bidliet fid-demografija
u l-popolazzjoni f’reġjuni differenti f’dawn l-aħħar
ftit snin� F’reġjuni b’konċentrazzjoni għolja ta’
residenti mhux Maltin, il-Kunsilli Reġjonali għandhom
speċifikament joħolqu programmi li huma mfassla
eżattament għal din il-bidla bil-għan li jintegraw lir-
residenti kollha fi ħdan ir-reġjuni�
Minkejja l-karatteristiċi distinti tar-reġjuni, il-PKN
2021 tappoġġja wkoll miżuri għal kollaborazzjoni u
networking bejn ir-reġjuni fit-tfassil tal-programmi
kulturali tagħhom, il-ġestjoni tagħhom tal-wirt
kulturali, il-kontribuzzjoni tagħhom fir-restawr tal-
faċċati u l-isforzi tagħhom għal ġestjoni sostenibbli
tal-ambjent kulturali�
Din l-istrateġija tibni fuq il-prijoritajiet nazzjonali li
jinkludu titjib tal-aċċess kulturali u l-parteċipazzjoni
taċ-ċittadini, tappoġġja d-diversità kulturali
u l-integrazzjoni u tibni sħubijiet ġodda bejn
istituzzjonijiet kulturali pubbliċi, reġjuni u NGOs
kulturali bill tindirizza miżuri strateġiċi li jittrattaw
l-isfidi speċifiċi, li jidentifikaw ukoll il-punti
b’saħħithom u l-elementi uniċi tal-lokalitajiet fi
ħdan ir-reġjun li jistgħu jitpoġġew fil-vetrina� Il-
PKN tirrifletti wkoll fuq kif il-kultura u l-arti jistgħu
jwieżnu, jappoġġjaw u jsostnu attività speċifika fit-
turiżmu lokali, l-edukazzjoni, l-ekonomija u s-saħħa�
Ir-reġjuni jistgħu, permezz ta’ approċċ koordinat u
ambizzjuż għal sħubija u investiment, jiġu mogħnija
permezz ta’ bini fuq l-assi kulturali tagħhom,
isaħħu s-sħubijiet, jiżviluppaw kapaċità fl-għarfien
u l-ħiliet, jippjanaw proġetti għat-tul taż-żmien, u
jinkoraġġixxu tipi ġodda ta’ kultura li jiffjorixxu biex
it-tradizzjoni u l-innovazzjoni jkunu jistgħu jimxu
id f’id�
Il-Kunsilli Reġjonali, permezz tal-ispirazzjoni mill-
għarfien u l-esperjenzi ta’ nies li jaħdmu bla heda
għal-lokalitajiet u l-evidenza b’saħħitha li ħarġet mir-
riċerka, huma fdati li jippermettu l-iżvilupp kulturali
fir-reġjun permezz tal-qafas strateġiku u riżorsi oħra
li jistgħu jiġu megħjuna fuq livell kemm nazzjonali kif
ukoll Ewropew� Din l-istrateġija hija mfassla fuq tliet
temi trasversali li huma komuni għar-reġjuni kollha u
tintroduċi wkoll prijoritajiet għal kull reġjun�
Reġjun Tramuntana Festival Internazzjonali tal-Korijiet. 2019. Ritratt ta’ George Abdilla
19
18
Il-Kunsill Malti għall-Arti
Strateġija Kulturali Reġjonali - Tramuntana